BASINA VE KAMUOYUNA
17/02/2020 Tarihinde Kars Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklanan 68 yaşındaki yazar,avukat ve siyasetçi Mahmut ALINAK'ın uzun gözaltı sürecinde Kars soğuğunda kalorifersiz nezarethanede tutulduğu ve tutuklama sonrası da adliye binasında iken kelepçelenmeye çalışıldığı görüntüleri basına yansımıştır. Sorgu sürecinde kendisine yöneltilen suçlamaların bir kısmının''Zor şartlarda yaşamını idame ettirmeye çalışan kağıt toplayıcıları ile birlikte çöplüklerden çekçeklerle kağıt toplama girişiminde bulunması,Kavga eden kişiler arasında barış için aracılık etmesi,yazdığı bir kısım makalelerin delil olarak sunulmuş olması,hukuk devleti ilkesine uygun düşmemiştir.Bu deliller!ile tutuklanması üzerine de kendisine adliye binasında kelepçe takılmaya çalışıldığı görülmüştür.
Türkiye'nin de taraf olduğu AİHS m.3 “Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz.”hükmünü içermektedir.
AİHS m.3 düzenlemesi gereğince hiç kimseye insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza ve işlem yapılamayacağı gayet açıktır. Bununla birlikte bu hak mutlak olup bu haklara ne belli koşullarda istisna getirilebilir ne de 15. madde kapsamında bu hükmün uygulanması askıya alınabilir. İlgili maddede işkence, insanlık dışı muamele ve onur kırıcılıktan söz edilmiştir. İşkence denildiğinde anlaşılması gereken şey gerçekleştirilen “eylemlerin belirli bir yoğunluğa ulaşmış olup, bu eylemlerin şiddetli fiziksel veya ruhsal acıya sebep olması, gerçekleştirilen eylemlerin kamu görevlisi veya onun teşvikiyle bir başkası tarafından kasıtlı olarak gerçekleştirilmiş olması, bununla birlikte kişiden bilgi edinmek veya cezalandırılmak amacıyla, yapılmış olmasıdır. Bu kriterlere bakarken kişilerin yaşları, fiziksel durumları ve olaya ilişkin veriler birlikte değerlendirilip karar verilmektedir.
Onur kırıcı muamele ve ceza, insanı başkalarının gözünde küçük düşüren eylem ve cezalardır.
İnsanlık dışı muamele ise yoğunluk olarak işkenceye ulaşmayan eylemler olarak tanımlanmıştır.
Konu ile ilgili CMK m. 93 ise“Yakalanan veya tutuklanarak bir yerden diğer bir yere nakledilen kişilere, kaçacaklarına ya da kendisi veya başkalarının hayat ve beden bütünlükleri bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin belirtilerin varlığı hâllerinde kelepçe takılabilir." şeklinde düzenlenmiştir.Gerekçesinde ise (TASARININ 133. MADDESİ KANUNUN YASALAŞAN METNİNİN 93. MADDESİNE KARŞILIK GELMEKTEDİR.)
MADDE 133 - Madde yakalanan veya tutuklanan kimseye, bir yerden diğer bir yere naklinde ne gibi koşullarla kelepçe takılabileceğini göstermektedir.
1. Kişinin kaçacağı hususunda kuvvetli emareler bulunması,
2. Kişinin kendisinin veya başkalarının hayat veya beden bütünlükleri bakımından tehlike belirttiğine dair emarelerin varlığı, durumunda kelepçe takılabilecektir.
Tasarının 1 inci maddesinde de belirtildiği üzere, zorlayıcı tedbirlerin ancak zorunluluk hâlinde uygulanmaları mümkün olduğundan, kelepçe vurulması gibi aslında onur kırıcı bir işlemin ancak bu hâllerde uygulanması Tasarı tarafından öngörülmüştür.
Yakalama yönetmeliğinin 7.Maddesinde;Yakalanan veya tutuklanarak bir yerden diğer bir yere nakledilen kişilere, kaçacaklarına ya da kendisi veya başkalarının hayat ve beden bütünlükleri bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin belirtilerin varlığı hâllerinde kelepçe takılabilir,demektedir.
Yukarıdaki mevzuat ve uluslararası yargı kararlarından da açıkça görüleceği üzere insanları başkalarının gözünde düşürmek amacıyla kelepçe takılması onur kırıcı bir davranış olarak değerlendirilmektedir. Nitekim kelepçe zorunlu olmadıkça takılmamalıdır.Kanunda yazılı olan belirtilerin varlığı bulunmadıkça kişilere kelepçe takılmamalıdır. Mümkün olduğunda kelepçe ile dolaştırılmamalı, insan haklarına saygılı davranılmalıdır.
Sayın Mahmut ALINAK kamuoyu tarafından bilinen,tanınan saygı duyulan biridir.Gözaltında ve adliye içerisinde kendisine yönelen gayrı hukuki,gayrı ahlaki tutumu şiddetle kınıyoruz. Sayın Mahmut ALINAK derhal serbest bırakılmalıdır. 18.02.2020
ŞIRNAK BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
DİYARBAKIR BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
ADIYAMAN BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
ŞANLIURFA BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
GAZİANTEP BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
BATMAN BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ
SİİRT BAROSU İNSAN HAKLARI KOMİSYONU